Choroba Leśniowskiego i Crohna

Choroba Leśniowskiego i Crohna, potocznie określana jako „choroba Crohna” jest jedną 
z nieswoistych chorób zapalnych jelit.

Przewlekły, nieswoisty proces zapalny w tej chorobie najczęściej zlokalizowany jest w końcowym odcinku jelita cienkiego oraz w początkowym odcinku jelita grubego, aczkolwiek dotyczyć może każdego odcinka przewodu pokarmowego.

Podłoże tej choroby jak również skuteczne metody wyleczenia są nadal poszukiwane.

Za przyczynę przewlekłego zapalenia może odpowiadać nieprawidłowa odpowiedź układu odpornościowego na czynniki środowiska u osób z genetyczną predyspozycją. Czynniki środowiskowe nie mogą samodzielnie wywołać choroby Leśniowskiego-Crohna, konieczne jest wystąpienie czynników genetycznych wraz z nieprawidłową odpowiedzią immunologiczną.

EPIDEMIOLOGIA

Średnia zapadalność w Polsce na chorobę Crohna to ok. 180-250 przypadków rocznie. Liczba nowych przypadków stale wzrasta i dotyczy głównie młodych ludzi w wielu 20-40 lat oraz ludzi starszych w wieku ok. 60 roku życia.

Obecnie obserwowany jest trend, który wskazuje na wzrost zapadalności związany z rozwojem gospodarczym krajów, w których występują zachorowania, a także ze zmianą sposobu odżywiania populacji w krajach wysoko rozwiniętych. Choroba częściej dotyka mieszkańców miast, wykonujących siedzącą pracę biurową, przyjmujących leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, doustną antykoncepcję oraz palących tytoń.

PRZEBIEG CHOROBY

W przebiegu choroby charakterystyczne jest występowanie zmian zapalnych, często z tworzeniem ziarniniaków:

• obejmujących całą grubość ściany przewodu pokarmowego,
• mogących pojawić się w każdym odcinku przewodu pokarmowego – od jamy ustnej po odbyt (w przełyku, żołądku, dwunastnicy – 3-5%, w jelicie cienkim – 25-30%, w jelicie grubym – 20-25%, a najczęściej w okrężnicy – 40-55% przypadków.

Głównymi objawami choroby są:

• bóle brzucha w okolicy pępka, podbrzusza lub często prawe podbrzusze, nasilające się w trakcie lub bezpośrednio po posiłku (często mylone z zapaleniem wyrostka robaczkowego),
• przewlekła biegunka (wodnisto-śluzowa, bez krwi),
• gorączka,
• spadek masy ciała i zahamowanie wzrostu (u dzieci),
• przetoki, ropnie, owrzodzenia, szczeliny, podniedrożność, rzadko zdarza się ostry początek przypominający zapalenie wyrostka robaczkowego,
• zmiany okołoodbytnicze,
• objawy z innych narządów, tj. rumień guzowaty, zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych, zapalenie błony naczyniowej oka.

Jest to choroba przewlekła, wieloletnia, często z naprzemiennymi okresami zaostrzeń i wyciszenia.

DIAGNOSTYKA

Podstawowymi procedurami diagnostycznymi, pozwalającymi przeprowadzić rozpoznanie choroby Crohna, w zależności od zajętego odcinka przewodu pokarmowego, są:

• kolonoskopia połączona z pobraniem wycinków materiału do badania histopatologicznego (ewentualnie przy niepowodzeniu wlew kontrastowy jelita grubego),
• badanie radiologiczne jelita cienkiego (enterografia klasyczna, enterokliza TK, MR),
• gastroskopia lub ewentualnie w wybranych sytuacjach endoskopia kapsułkowa.

W niektórych przypadkach koniecznym może być wykonanie bakteriologicznych badań laboratoryjnych rozróżniających tę chorobę od innych, jak i oceniających aktywność choroby oraz niedobory powstałe w jej przebiegu.

LECZENIE

Obecnie nie mamy możliwości wyleczenia choroby Crohna metodami farmakologicznymi. Leczenie operacyjne stosowane jest w przypadku zwężeń, objawowych przetok i ropni.

Usunięcie zmienionego chorobowo odcinka jelita nie wyklucza pojawienia się nowych zmian zapalnych w obrębie innego fragmentu przewodu pokarmowego.

Terapię farmakologiczną można podzielić na dwa etapy:

• I etap – ma na celu doprowadzenie do ustąpienia objawów, wygojenia błony śluzowej jelita z poprawą jakości życia chorego,
• II etap – ma na celu utrzymanie remisji choroby, zapobieżeniu nawrotom i powikłaniom. Na każdym etapie leczenia ważną rolę pełni sposób żywienia.

W terapii farmakologicznej stosowane są następujące grupy leków:

1. Glikokortykosteroidy – najczęściej stosowane skutecznie w I etapie leczenia, hamują wczesną i późną fazę reakcji zapalnej, wykazują wiele działań niepożądanych, szczególnie przy długotrwałym leczeniu
2. Aminosalicylany – najdłużej stosowane w historii leczenia choroby Crohna, w niewielu przypadkach zapobiegają nawrotom i mogą być stosowane jako jedyny lek.
3. Leki immunosupresyjne – oddziałują na układ odpornościowy, stosowane są w I i II etapie leczenia. Leki z tej grupy umożliwiają odstawienie glikokortykosteroidów,
4. Leki biologiczne – stosowane w I i II etapie leczenie przeciwciała monoklonalne, u osób z ciężkim przebiegiem choroby, u których brak jest poprawy lub tolerancji na zastosowane dotychczas leczenie konwencjonalne,
5. Antybiotyki – stosowane w przypadku wystąpienia powikłań tj. zmian okołoodbytniczych ze stanem zapalnym, sepsie, zakażeniach ran pooperacyjnych.

Obecnie przeprowadzane są liczne badania kliniczne mające na celu opracowanie zaawansowanych leków, które zaliczane są do grupy leków biologicznych (np. przeciwciała, białka rekombinowane). Ich działanie opiera się na bardziej precyzyjnym leczeniu przeciwzapalnym (tj. na poziomie mechanizmów komórkowych zaburzonych w tej chorobie), np.:

• zablokowaniu wydzielania cytokinin
• inhibicję limfocytów T (lub ich całkowite zablokowanie),
• działanie przeciw czynnikowi TNF-α,
• odtwarzanie uszkodzonego nabłonka jelita,
• stymulacja systemu immunologicznego.

Zarejestruj się do bazy BIOVIRTUS >>>